FAQ COVID-19: Waar dient de commissaris in het bijzonder aandacht aan te besteden bij de communicatie met de met governance belaste personen?

Thema

Mogelijk te behandelen aangelegenheden

Referentie

Continuïteit

Gebeurtenissen of omstandigheden die gerede twijfel kunnen doen ontstaan over de mogelijkheid van de entiteit om haar continuïteit te handhaven.

Aan de met governance belaste personen dient te worden meegedeeld:

(a) Of de gebeurtenissen of omstandigheden een onzekerheid van materieel belang vormen;

(b) Of het hanteren van de continuïteitsveronderstelling door het bestuursorgaan bij het opstellen van de jaarrekening passend is;

(c) Of de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening adequaat zijn ; en

(d) Waar van toepassing, de implicaties voor het commissarisverslag.

ISA 570.25

Toelichtingen te verstrekken door het bestuursorgaan

COVID-19 zal van het bestuursorgaan van de gecontroleerde entiteit de nodige toelichtingen in de jaarrekening vergen. Aan de gecontroleerde entiteit moet duidelijk gemaakt worden dat de nodige waakzaamheid aan de dag moet worden gelegd, ook inzake de te verstrekken informatie in de toelichting.

De opvattingen van de commissaris over de subjectieve aspecten van de jaarrekening kunnen in het bijzonder relevant zijn voor het bestuursorgaan bij het vervullen van hun verantwoordelijkheden.

Tussen commissaris en het bestuursorgaan kan er worden gecommuniceerd:

• ·over de kwesties, alsmede de daarop betrekking hebbende oordeelsvormingen, die verband houden met het formuleren van bijzonder gevoelige, in de jaarrekening opgenomen toelichtingen (bijv. toelichtingen over de opbrengstverantwoording van opbrengsten, beloningen, continuïteit, gebeurtenissen na de einddatum van de verslagperiode en kwesties inzake voorwaardelijke gebeurtenissen);
• ·over de kwaliteit van de toelichtingen, hetgeen tevens commentaar van de commissaris kan inhouden op de aanvaardbaarheid van significante praktijken inzake administratieve verwerking.

Inzake de in de toelichting te verstrekken informatie inzake een onzekerheid, is het van belang voor de gebruikers van de jaarrekening en van het commissarisverslag dat er een equivalente informatie wordt verstrekt (bv. dat in de toelichting duidelijk wordt gemaakt dat er sprake is van een onzekerheid van materieel belang).

ISA 260.16 (a)-A19-A20

Significante problemen die zich gedurende de controle kunnen voordoen

Communicatie over significante problemen die zich gedurende de controle kunnen voordoen naar aanleiding van de COVID-19-crisis, kan aangelegenheden inhouden zoals:

• Onverwacht veel benodigde moeite om voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen;
• Het niet (tijdig) beschikbaar zijn van verwachte informatie;
• Onenigheid met het management en/of het bestuursorgaan;
• Significante vertraging door het management, het niet beschikbaar zijn van het personeel van de entiteit, of het niet bereid zijn van het management om informatie te verstrekken die de commissaris nodig heeft om de controlewerkzaamheden uit te voeren;
• Beperkingen die door het management aan de commissaris worden opgelegd;
• Het niet bereid zijn van het management, wanneer daarom wordt gevraagd, tot het maken of uitbreiden van zijn inschatting van de mogelijkheid van de entiteit om haar continuïteit te waarborgen.

ISA 260.16 (b)

Impact op de interne beheersing

De commissaris dient in het kader van zijn risico-inschattingswerkzaamheden kennis te nemen van de interne beheersingsmaatregelen die relevant zijn voor de audit. De controleomgeving kan zijn aangetast door de COVID-19 crisis.

De commissaris dient dan ook inlichtingen inwinnen bij het management, de gepaste personen binnen de interne auditfunctie (wanneer deze functie bestaat) en bij anderen binnen de entiteit die op grond van de oordeelsvorming van de commissaris mogelijk beschikken over informatie die waarschijnlijk een hulpmiddel kan zijn bij het identificeren van risico's op een afwijking van materieel belang die het gevolg is van fraude of van fouten.

Tekortkomingen in de interne beheersing dienen aan de met governance belaste personen en het management te worden gecommuniceerd.

ISA 315

ISA 265

Aanpassing van de algehele controleaanpak en het controleprogramma

Als gevolg van onverwachte gebeurtenissen, wijzigingen in voorwaarden of de controle-informatie die is verkregen uit resultaten van controlewerkzaamheden, kan het nodig zijn dat de commissaris de algehele controleaanpak en het controleprogramma aanpast en derhalve de resulterende aard, timing en omvang van verdere controlewerkzaamheden, op basis van de herziene overweging van ingeschatte risico’s.

De commissaris kan dergelijke aangelegenheden met de governance belaste personen communiceren, bijvoorbeeld als een actualisering van aanvankelijke besprekingen over de geplande reikwijdte en timing van de controle.

ISA 300.A15

Kernpunten van de controle (‘Key audit matters’)

Kernpunten van de controle worden geselecteerd uit de aangelegenheden die zijn gecommuniceerd met de met governance belaste personen.

Het is dan ook vereist dat de commissaris, indien ISA 701 van toepassing is en hij bepaalt dat de gevolgen van COVID-19 significant waren bij zijn controle, dit eerst met het bestuursorgaan (in voorkomend geval, en het auditcomité) bespreekt.

ISA 701

Fraude/

signaalfunctie

Communicatie over (een vermoeden van) fraude waarbij andere werknemers dan leden van het management betrokken zijn en die niet leidt tot een afwijking van materieel belang. Het is evenzeer mogelijk dat de met governance belaste personen het op prijs stellen van deze situaties op de hoogte te worden gesteld.

Tevens bestaat er voor bepaalde entiteiten een signaalfunctie van de commissaris (art. 12 EU-Verordening nr. 537/2014 van 16 april 2014 betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang en tot intrekking van Besluit 2005/909/EG van de Commissie).

ISA 240.A61

Naleving van wet- en regelgeving

Aangelegenheden omtrent niet-naleving van wet- en regelgeving die in de loop van de controle onder zijn aandacht zijn gekomen, behalve wanneer deze aangelegenheden duidelijk onbetekenend zijn.

ISA250.22

Impact van wijzigingen in de omstandigheden op de schattingen

Elementen waarvoor schattingen significant zijn, waaronder wijzigingen in omstandigheden, zoals bijvoorbeeld ontstaan door COVID-19, die aanleiding kunnen geven tot nieuwe schattingen, of de noodzaak om bestaande schattingen te herzien.

ISA 540.A19

Omstandigheden die de vorm en inhoud van het commissarisverslag beïnvloeden

De COVID-19-crisis kan een impact hebben op het tot uitdrukking te brengen oordeel, als gevolg van een scope limitation of een meningsverschil (cf. ISA 705 (Herzien)).

De commissaris kan er ook toe gebracht worden een paragraaf ter benadrukking van een bepaalde aangelegenheid of inzake overige aangelegenheden op te nemen (cf. ISA 706 (Herzien)), of een sectie inzake de onzekerheid van materieel belang omtrent de continuïteit in te voegen (cf. ISA 570 (Herzien)), of een kernpunt van de controle (cf. ISA 701). Ook indien de commissaris overeenkomstig ISA 720 (Herzien) concludeert dat het jaarverslag (en, in voorkomend geval, de andere informatie opgenomen in het jaarrapport) een ongecorrigeerde afwijking van materieel belang bevat, zal hij hierover met het bestuursorgaan communiceren.

In dergelijke omstandigheden kan de commissaris het nuttig achten om aan het bestuursorgaan een concept van het commissarisverslag te verstrekken als hulpmiddel bij de bespreking van de wijze waarop er op dergelijke aangelegenheden in het commissarisverslag wordt ingespeeld.

ISA 705

ISA 260.A24

Gebeurtenissen na balansdatum die tot een wijziging van het verlag hadden kunnen leiden

Communicatie na de datum van het commissarisverslag, maar vóór de datum waarop de jaarrekening wordt gepubliceerd, indien hij besluit dat het ontstaan van de COVID-19-crisis, mocht hij dit geweten hebben op de datum van het commissarisverslag, tot een wijziging ervan had kunnen leiden.

ISA 560.10(a)